ის ძირითადად დაყოფილია სამედიცინო პოლიპეპტიდურ პრეპარატებად, პეპტიდურ ანტიბიოტიკებად, ვაქცინებად, აგრარული ანტიმიკრობულ პეპტიდებად, საკვების პეპტიდებად, ყოველდღიურ ქიმიურ კოსმეტიკად, სოიოს პეპტიდებად საკვებისთვის, სიმინდის პეპტიდებად, საფუარის პეპტიდებად, ზღვის კიტრის პეპტიდებად.
ფუნქციური თვალსაზრისით, ის შეიძლება დაიყოს ანტიჰიპერტენზიულ პეპტიდად, ანტიოქსიდანტურ პეპტიდად, ქოლესტერინის დამწევ პეპტიდად, ოპიოიდურ აქტიურ პეპტიდად, მაღალი F-მნიშვნელობის ოლიგოპეპტიდად, საკვების გემოს პეპტიდად და ა.შ.
აქტიურ პეპტიდს, კვებასთან, ჰორმონებთან, ფერმენტების დათრგუნვასთან, იმუნიტეტის რეგულირებასთან, ანტიბაქტერიულ, ანტივირუსულ, ანტიოქსიდანტთან ძალიან მჭიდრო კავშირშია. პეპტიდები ზოგადად იყოფა: პეპტიდურ წამლებად და პეპტიდურ ჯანმრთელობის პროდუქტებად. ტრადიციული პეპტიდური პრეპარატები ძირითადად პეპტიდური ჰორმონებია. პეპტიდური პრეპარატების შემუშავება განვითარდა დაავადების პრევენციისა და კონტროლის სხვადასხვა სფეროში, განსაკუთრებით შემდეგ სფეროებში.
სიმსივნის საწინააღმდეგო პოლიპეპტიდი
სიმსივნე არის მრავალი ფაქტორის შედეგი, მაგრამ საბოლოოდ მოიცავს ონკოგენის ექსპრესიის რეგულირებას. 2013 წელს აღმოაჩინეს მრავალი სიმსივნური გენი და მარეგულირებელი ფაქტორი. პეპტიდების სკრინინგი, რომლებიც სპეციალურად აკავშირებენ ამ გენებს და მარეგულირებელ ფაქტორებს, გახდა ახალი ცხელი წერტილი კიბოს საწინააღმდეგო პრეპარატების ძიებაში. მაგალითად, სომატოსტატინი გამოიყენებოდა საჭმლის მომნელებელი სისტემის ენდოკრინული სიმსივნეების სამკურნალოდ; ამერიკელმა მკვლევარებმა აღმოაჩინეს ჰექსაპეპტიდი, რომელსაც შეუძლია მნიშვნელოვნად დათრგუნოს ადენოკარცინომა in vivo; შვეიცარიელმა მეცნიერებმა აღმოაჩინეს ოქტაპეპტიდი, რომელიც იწვევს სიმსივნურ უჯრედებში აპოპტოზს.
ანტივირუსული პოლიპეპტიდი
მასპინძელ უჯრედებზე სპეციფიკურ რეცეპტორებთან შეკავშირებით, ვირუსები ადსორბირებენ უჯრედებს და ეყრდნობიან საკუთარ სპეციფიკურ პროტეაზებს ცილების გადამუშავებისა და ნუკლეინის მჟავას რეპლიკაციისთვის. ამიტომ, პეპტიდები, რომლებიც აკავშირებენ მასპინძელი უჯრედის რეცეპტორებს ან აქტიურ ადგილებს, როგორიცაა ვირუსული პროტეაზები, შეიძლება გამოიკვლიონ პეპტიდების ბიბლიოთეკიდან ანტივირუსული მკურნალობისთვის. 2013 წელს კანადამ, იტალიამ და სხვა ქვეყნებმა პეპტიდური ბიბლიოთეკიდან სკრინინგი ჩაატარეს დაავადებისადმი რეზისტენტობის მქონე მრავალი პატარა პეპტიდი და ზოგიერთი მათგანი გადავიდა კლინიკური კვლევების ეტაპზე. 2004 წლის ივნისში, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მიკრობიოლოგიის ინსტიტუტმა განაცხადა, რომ ცოდნის ინოვაციის მნიშვნელოვანი მიმართულება, რომელიც განხორციელდა ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიის მიკრობიოლოგიის ინსტიტუტის მიერ, "SARS-CoV უჯრედების შერწყმისა და შერწყმის ინჰიბიტორების მექანიზმის კვლევა". რომელიც ერთობლივად განხორციელდა მიკრობიოლოგიის ინსტიტუტის, ჩინეთის მეცნიერებათა აკადემიისა და თანამედროვე ვირუსოლოგიის ცენტრის, სიცოცხლის მეცნიერებების, ვუჰანის უნივერსიტეტის მიერ, მნიშვნელოვანი პროგრესი იყო. ექსპერიმენტებმა დაამტკიცა, რომ შემუშავებულ HR2 პეპტიდს შეუძლია ეფექტურად დათრგუნოს კულტივირებული უჯრედების ინფექცია SARS ვირუსით და ეფექტური ინჰიბიციის კონცენტრაცია არის რამდენიმე ნმოლის კონცენტრაციაზე. მნიშვნელოვანი პროგრესი მიღწეულია აგრეთვე სინთეზირებული და გამოხატული HR1 პეპტიდის ვირუსული ინფექციის დათრგუნვის ექსპერიმენტებში და HR1 და HR2 ინ ვიტრო შეკავშირების ექსპერიმენტებში. SARS ვირუსის შერწყმის თავიდან ასაცილებლად შემუშავებულ პეპტიდურ პრეპარატებს შეუძლიათ თავიდან აიცილონ ვირუსის ინფექცია და, ინფიცირებული პაციენტების შემთხვევაში, თავიდან აიცილონ ვირუსის შემდგომი გავრცელება ორგანიზმში. პოლიპეპტიდურ პრეპარატს აქვს როგორც პროფილაქტიკური, ასევე თერაპიული ფუნქციები. მეოთხე სამხედრო სამედიცინო უნივერსიტეტის უჯრედული ინჟინერიის კვლევის ცენტრის მკვლევარებმა შეადგინეს ცხრა პეპტიდი, რომლებსაც შეუძლიათ ეფექტურად აღკვეთონ და დათრგუნონ SARS ვირუსის უჯრედებში შეჭრა.
ციტოკინები ბაძავენ პეპტიდებს
ცნობილი ციტოკინებისთვის რეცეპტორების გამოყენება პეპტიდური ბიბლიოთეკებიდან ციტოკინის მიმიკების სკრინინგისთვის 2011 წელს გახდა კვლევითი ცენტრი. საზღვარგარეთ ადამიანების სკრინინგი ერითროპოეტინი, ადამიანები აძლიერებენ თრომბოციტების ჰორმონს, ზრდის ჰორმონს, ნერვის ზრდის ფაქტორს და რომ სხვადასხვა ზრდის ფაქტორები, როგორიცაა ინტერლეუკინი - 1 სიმულაციური პეპტიდი, პეპტიდური ამინომჟავების თანმიმდევრობის სიმულაცია და მისი შესაბამისი უჯრედული ფაქტორი განსხვავებულია, ამინომჟავების თანმიმდევრობა, მაგრამ აქვს ციტოკინების აქტივობა და აქვს მცირე უპირატესობებიმოლეკულური წონა. 2013 წელს ეს ციტოკინის იმიტაციური პეპტიდები პრეკლინიკური ან კლინიკური გამოკვლევის ქვეშ იმყოფება.
ანტიბაქტერიული აქტიური პეპტიდი
როდესაც მწერები სტიმულირდება გარე გარემოთი, წარმოიქმნება დიდი რაოდენობით კათიონური პეპტიდები ანტიბაქტერიული აქტივობით. 2013 წელს გამოკვლეული იქნა 100-ზე მეტი სახის ანტიმიკრობული პეპტიდი. in vitro და in vivo ექსპერიმენტებმა დაადასტურა, რომ ბევრ ანტიმიკრობულ პეპტიდს არა მხოლოდ აქვს ძლიერი ანტიბაქტერიული და ბაქტერიციდული უნარი, არამედ შეუძლია სიმსივნური უჯრედების მოკვლა.
პეპტიდური ვაქცინა
პეპტიდური ვაქცინები და ნუკლეინის მჟავა ვაქცინები იყო ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ასპექტი ვაქცინების კვლევის სფეროში 2013 წელს. 2013 წელს მსოფლიოში ჩატარდა ვირუსული პეპტიდური ვაქცინების მრავალი კვლევა და განვითარება. მაგალითად, 1999 წელს NIH-მა გამოაქვეყნა აივ-I ვირუსის ორი სახის პეპტიდური ვაქცინის კლინიკური ცდის შედეგები ადამიანებზე; C ჰეპატიტის ვირუსის (HCV) გარე მემბრანის E2 ცილისგან სკრინინგდა პოლიპეპტიდი, რომელსაც შეუძლია ორგანიზმის სტიმულირება დამცავი ანტისხეულების წარმოებისთვის. შეერთებული შტატები ავითარებს მალარიის პოლივალენტური ანტიგენის პოლიპეპტიდის ვაქცინას; ადამიანის პაპილომავირუსის პეპტიდური ვაქცინა საშვილოსნოს ყელის კიბოსთვის II ფაზაში შევიდა კლინიკურ კვლევებში. ჩინეთმა ასევე ბევრი სამუშაო გააკეთა სხვადასხვა პოლიპეპტიდური ვაქცინების კვლევაში.
პეპტიდები დიაგნოსტიკისთვის
პეპტიდების ძირითადი გამოყენება სადიაგნოსტიკო რეაგენტებში არის როგორც ანტიგენები, ანტისხეულები შესაბამისი პათოგენური ორგანიზმების გამოსავლენად. პოლიპეპტიდური ანტიგენები უფრო სპეციფიკურია, ვიდრე ადგილობრივი მიკრობული ან პარაზიტული ცილის ანტიგენები და უფრო ადვილი მოსამზადებელია. 2013 წელს პოლიპეპტიდური ანტიგენებით აწყობილი ანტისხეულების გამოვლენის რეაგენტებია: A, B, C, G ღვიძლის დაავადების ვირუსი, აივ, ადამიანის ციტომეგალოვირუსი, მარტივი ჰერპეს ვირუსი, წითურას ვირუსი, Treponema pallidum, ცისტიცერკოზი, ტრიპანოსომა, ლაიმის დაავადება და რევმატოიდული გამოვლენის რეაგენტები. გამოყენებული პეპტიდური ანტიგენების უმეტესობა მიღებული იყო შესაბამისი პათოგენური სხეულის მშობლიური ცილისგან, ზოგი კი სრულიად ახალი პეპტიდი იყო, რომელიც მიღებული იყო პეპტიდური ბიბლიოთეკიდან.
